ĐẶC KHU HÀNH CHÍNH HỒNG KÔNG – Media OutReach -Ngày 4 tháng 1 năm 2023 – Một nghiên cứu do các nhà khoa học đến từ Trường Y học Trung Quốc thuộc Đại học Baptist Hồng Kông (Hong Kong Baptist University – HKBU) dẫn đầu đã lần đầu tiên chỉ ra rằng, vi khuẩn đường ruột của con người Ruminococcus gnavusis là yếu tố kích hoạt chính của hội chứng ruột kích thích tiêu chảy (irritable bowel syndrome -diarrhoea: IBS-D). Dựa trên phát hiện này, một mục tiêu điều trị mới cho việc điều trị bệnh đã được xác định. Nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng các mặt hàng thực phẩm ít protein như trái cây tươi, rau và bánh mì có thể giúp làm giảm nhu động ruột trong IBS-D.

The research team of Professor Bian Zhaoxiang, Director of the Clinical Division and Tsang Shiu Tim Endowed Professor in Chinese Medicine Clinical Studies (middle); Dr Xavier Wong Hoi-leong, Assistant Professor of the Teaching and Research Division (right); and Dr Zhai Lixiang, Post-Doctoral Research Fellow (left) of SCM at HKBU, has shown for the first time that the human gut bacterium Ruminococcus gnavus is a major trigger factor of diarrhoea-predominant irritable bowel syndrome.

Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí khoa học nổi tiếng quốc tế Cell Host & Microbe.

Điều trị chữa bệnh cho IBS-D là cần thiết

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng đường ruột phổ biến được đặc trưng bởi sự bất thường của phân, sự khó chịu ở bụng và đầy hơi. Ước tính khoảng 7% người trưởng thành ở Hồng Kông bị ảnh hưởng bởi IBS. IBS-D là loại IBS phổ biến nhất và không có cách chữa trị căn bệnh này. Hầu hết các phương pháp điều trị lâm sàng cho IBS-D đều tập trung vào việc làm giảm các triệu chứng.

Nghiên cứu trước đây đã chứng minh rằng, việc tăng sản xuất serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng liên quan đến việc điều chỉnh nhu động ruột, góp phần gây ra các triệu chứng tiêu hóa biểu hiện trong IBS-D. Các nhà khoa học cũng chứng minh rằng, hệ vi sinh vật đường ruột đóng một vai trò nhất định trong việc điều chỉnh mức độ serotonin. Tuy nhiên, các loài vi khuẩn có liên quan và cơ chế phân tử mà hệ vi sinh vật đường ruột điều chỉnh quá trình sản xuất serotonin vẫn chưa rõ ràng.

Phenethylamine và tryptamine được sản xuất bởi Ruminococcus gnavus kích hoạt IBS-D

Để khám phá các lựa chọn điều trị chữa bệnh cho IBS-D, một nhóm các nhà nghiên cứu do Giáo sư Bian Zhaoxiang, Giám đốc Bộ phận Lâm sàng và Giáo sư Ưu tú Tsang Shiu Tim chuyên về Nghiên cứu lâm sàng Y học Trung Quốc cùng đứng đầu; Tiến sĩ Xavier Wong Hoi-leong, Trợ lý Giáo sư của Ban Giảng dạy và Nghiên cứu; và Tiến sĩ Zhai Lixiang, Nghiên cứu viên sau Tiến sĩ của Trường Y học Trung Quốc thuộc HKBU, đã sàng lọc hàng nghìn thành phần thực phẩm và các sản phẩm phân hủy của chúng trong mẫu phân của 290 bệnh nhân mắc IBS-D. Họ phát hiện ra rằng, phenethylamine và tryptamine, hai amine vi lượng thơm được tạo ra bởi quá trình tiêu hóa protein trong chế độ ăn của vi sinh vật, được làm giàu rất nhiều trong phân IBS-D và chúng có liên quan đến mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng tiêu chảy ở bệnh nhân mắc IBS-D.

Thăm dò thêm, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, những con chuột được cho ăn phenethylamine hoặc tryptamine có tần suất đại tiện và dịch tiết đại tràng tăng lên, đây là những triệu chứng chính của IBS-D.

Mặt khác, nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng, vi khuẩn đường ruột Ruminococcus gnavus, được làm giàu trong các mẫu phân IBS-D, là tác nhân sản xuất chính của phenethylamine và tryptamine. Hơn nữa, những con chuột được cấy vi khuẩn này vào ruột của chúng sẽ phát triển các triệu chứng tiêu chảy IBS-D. Những kết quả này cho thấy phenethylamine và tryptamine do Ruminococcus gnavus sản xuất đã kích hoạt IBS-D ở động vật có vú mà không có sự tham gia của các yếu tố rủi ro khác của IBS-D.

Phenethylamine và tryptamine kích thích sản xuất serotonin

Nhóm các nhà nghiên cứu đã tiến hành thêm một loạt thí nghiệm để tìm hiểu cơ chế mà phenethylamine và tryptamine dẫn đến IBS-D. Kết quả cho thấy phenethylamine và tryptamine kích thích trực tiếp quá trình sản xuất serotonin từ các tế bào enterochromaffin trong ruột, thông qua việc kích hoạt một thụ thể liên kết với amin (trace amine-associated receptor -TAAR1), do đó kích thích nhu động ruột và rối loạn bài tiết trong IBS-D.

Sau đó, nhóm nghiên cứu đã khám phá tiềm năng điều trị của việc nhắm mục tiêu vào con đường phenethylamine/tryptamine/TAAR1 để điều trị IBS-D. Nhóm đã phát hiện ra rằng việc ức chế kích hoạt TAAR1 thông qua việc sử dụng một chất ức chế cụ thể đã làm giảm hiệu quả các triệu chứng tiêu chảy ở những con chuột được cấy mẫu phân IBS-D.

Triển vọng cho các lựa chọn điều trị mới

Tiến sĩ Zhai Lixiang cho biết: “Với một bản phác thảo đầy đủ về cơ chế liên quan đến hệ vi sinh vật đường ruột với rối loạn nhu động ruột, kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy con đường TAAR1 qua trung gian phenethylamine/tryptamine là mục tiêu điều trị mới cho IBS-D”.

Giáo sư Bian Zhaoxiang nhận xét: “Bệnh nhân IBS-D thường xuyên bị tiêu chảy kèm theo đau bụng, làm giảm chất lượng cuộc sống. Các khám phá nghiên cứu mang lại tiềm năng đầy hứa hẹn cho việc phát triển các liệu pháp điều trị IBS-D dựa trên sự ức chế của con đường này”.

Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng, chế độ ăn ít phenylalanine, một loại axit amin và là tiền chất của phenethylamine trong chế độ ăn uống, ức chế nhu động ruột ở chuột bằng cách giảm sản xuất phenethylamine và tryptamine của vi khuẩn. Các mặt hàng thực phẩm ít protein như trái cây tươi, rau và bánh mì có hàm lượng phenylalanine tương đối thấp.

Tiến sĩ Xavier Wong nhận định: “Phát triển các chiến lược để giảm sự biến đổi vi khuẩn của các axit amin trong chế độ ăn uống thành phenethylamine và tryptamine, chẳng hạn như can thiệp vào chế độ ăn uống với việc giảm tiêu thụ các mặt hàng thực phẩm giàu protein thường có hàm lượng phenylalanine cao, có thể là một phương pháp khả thi để quản lý IBS-D”.

Hashtag: #HongKongBaptistUniversity#HKBU

Nguồn phát hành hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung của thông báo này.